در مفهوم کلی، کشاورزی ارگانیک گونه ای از کشاورزی است که در آن برای تولید محصول، از کودهای شیمیایی، سم، هورمون و دستکاری های ژنتیکی استفاده نمی شود. در نتیجه محصولات تولیدی سالم تر بوده و آسیب کمتری به محیط زیست وارد می شود. اگر می خواهید در رابطه با کشاورزی طبیعی و مزایا و معایب این روش کشاورزی اطلاعات بیشتری داشته باشید، ادامه مطلب را مطالعه کنید.
کشاورزی ارگانیک (کشاورزی زیستی) چیست؟
کشاورزی ارگانیک جهت تولید محصولات ارگانیک به کار می رود. در این روش کشاورزی، برای تولید و فرآوری محصولات، فقط از روش های طبیعی استفاده می شود. یعنی در تولید محصولات ارگانیک، به جای استفاده از کود شیمیایی، سم و دستکاری های ژنتیکی، از نهاده های طبیعی مثل انواع کود ارگانیک، حشرات سودمند برای رشد محصول، خاک مناسب و… استفاده می شود.
کشاورزی غیرارگانیک معایبی برای زمین دارد. به دنبال استفاده از این روش، فرسایش خاک، آلودگی خاک، آلودگی آب، از دست رفتن تنوع زیستی و تغییرات آب و هوایی اتفاق می افتد. کشاورزی ارگانیک جایگزین خوبی برای رفع این مشکلات و تولید مواد غذایی سالم است. کشاورزی ارگانیک به جای ورودی های مصنوعی در کشاورزی، روی مدیریت اکوسیستم طبیعی تمرکز دارد. این روش کشاورزی سعی می کند محیط را به تعادلی برساند که به وسیله آن تولید بهینه ای داشته و علاوه بر آن حاصلخیزی خاک را حفظ کند.
به هیچ وجه در دنیای امروز نمی توان نقش کشاورزی مدرن را نادیده گرفت؛ اما این روش کشاورزی به اندازه کشاورزی طبیعی سالم نیست. چیزی که کشاورزی طبیعی را خاص تر و سالم تر می کند، توجه به استفاده از طبیعی ترین و سالم ترین منابع برای تولید محصول است. در کشاورزی زیستی (کشاورزی طبیعی) از منبع آب، خاک و نور مناسب استفاده می شود. این روش کشاورزی باعث حفظ خاک و پایداری خاک نیز می شود. از آنجایی که محصولات ارگانیک در شرایط مساعد و طبیعی پرورش داده می شوند، ارزش غذایی و ویتامین بالاتری داشته و طعم بهتری هم دارند.
مهم ترین تفاوت های کشاورزی ارگانیک و غیر ارگانیک
- کشاورزی ارگانیک بر روش های بهبود خاک و افزایش مواد مغذی خاک تمرکز دارد. در کشاورزی غیر ارگانیک از تقویت کننده ها و سموم برای حفظ محصول استفاده می شود.
- در کشاورزی ارگانیک خاک پایداری بیشتری دارد و کشت برای مدت بیشتری می تواند روی زمین انجام شود. در کشاورزی غیر ارگانیک برای بیشتر شدن مدت کاشت، باید خاک را با محصولات شیمیایی تقویت کرد.
- کشاورزان محصولات غیر ارگانیک در معرض مواد شیمیایی از جمله تقویت کننده ها، سموم، آفت کش ها و… هستند، اما کشاورزان ارگانیک با این محصولات سر و کار ندارند.
در سال های اخیر میزان درخواست ها برای استفاده از محصولات ارگانیک بیشتر شده و در نتیجه تولید این محصولات در جهان افزایش پیدا کرده است. کشورهای استرالیا، آرژانتین و ایتالیا بیشترین میزان تولید مواد غذایی ارگانیک را دارند. تا جایی که کشاورزی ارگانیک به یکی از پنج صنعت برتر استرالیا تبدیل شده است.
در سال های اخیر در ایران هم استقبال خوبی از کشاورزی طبیعی شده است. عواملی از جمله آگاهی مصرف کنندگان، حمایت دولتی، توسعه بازارهای داخلی و صادرات محصولات ارگانیک، ارتقا منابع طبیعی و آموزش و آگاهی دادن به کشاورزان باعث افزایش کشاورزی طبیعی در ایران شده است. با توجه به این عوامل انتظار می رود که به مرور زمان، مساحت کشت ارگانیک در کشورمان افزایش پیدا کند.
اهداف کلی کشاورزی ارگانیک
به طور کلی اهداف کشاورزی ارگانیک به شرح زیر است:
- حفاظت از محیط زیست از طریق حفاظت خاک، سفره های آب زیر زمینی و عدم آسیب به تنوع زیستی
- تولید مواد غذایی سالم
- استفاده پایدار از منابع طبیعی مثل خاک، آب و مواد آلی
- افزایش فعالیت بیولوژیکی خاک
- حفظ سلامت کشاورز و قرار نگرفتن او در معرض مواد شیمیایی مضر
- ایجاد توازن در تولید محصولات کشاورزی
- حفظ تنوع ژنتیکی سیستم های تولید
- کنترل علف های هرز، بیماری ها و آفات با استفاده از کود آلی و روش های کم خطر
مزایای کشاورزی ارگانیک
- کاهش آلرژی در اثر استفاده از محصولات ارگانیک
- طعم طبیعی و بهتر محصولات ارگانیک
- عدم مسمومیت به دلیل استفاده نکردن از آفت کش های صنعتی در کشاورزی طبیعی ( در کشاورزی مدرن آفت کش ها را بر روی گیاه اسپری می کنند و مقداری از آن بر روش محصول می نشیند.)
- کمک به محیط زیست با کاهش آلودگی آب و خاک
- حفظ تعادل اکولوژیکی و جلوگیری از مشکلات حاصلخیزی خاک
- جلوگیری از فرسایش خاک، افزایش تنوع زیستی خاک، حفظ تعادل طبیعی در مزارع و حفظ گونه های گیاهی و جانوری
- کاهش استفاده از انرژی های تجدید ناپذیر، کاهش اثرات گلخانه ای و گرمایش جهانی از طریق جذب کربن در خاک
- ایجاد اشتغال بالا با توجه به نیاز کشاورزی طبیعی به نیروی انسانی بیشتر
- پیگیری رژیم غذایی سالم با مصرف محصولات کشاورزی ارگانیک
- کاهش هزینه ها با حذف هزینه تهیه کودهای شیمیایی گران قیمت و جایگزین کردن آن با کودهای طبیعی مثل کود پلت مرغی
- کاهش حدود 25 درصد احتمال سرطان در جامعه ای که به صورت منظم محصولات کشاورزی طبیعی استفاده می کنند.
معایب کشاورزی ارگانیک
- محصولات تولید شده از کشاورزی طبیعی گران تر از محصولات کشاورزی مدرن هستند.
- کشاورزان در روش کشاورزی ارگانیک به اندازه کشاورزان مدرن نمی توانند از حداکثر ظرفیت زمین محصول برداشت کنند.
- کشاورزی طبیعی نیاز به نیروی کار بیشتری داشته و این هزینه های کشاورز را افزایش می دهد.
- بدون استفاده از کودها و سموم شیمیایی، احتمال آفت زدگی و از بین رفتن بخش زیادی از محصولات وجود دارد.
- در کشاورزی طبیعی نمی توان غذای کافی برای جمعیت جهان به منظور بقای آن ها تولید کرد.
- روش های کشاورزی طبیعی برای اکثر کشاورزان امروزی که به روش مدرن کاشت انجام می دهند، ناشناخته هستند و یادگیری این روش کشاورزی برای این دسته افراد زمان بر و هزینه بر بوده و نیاز به تست دارد.
- بعد از انتقال از کشت سنتی به کشاورزی طبیعی، معمولا تولید در کوتاه مدت کاهش می یابد.
- کشاورزان برای تأیید کشاورزی ارگانیک و جلب اعتماد مشتریان، باید استانداردها و گواهینامه های مرتبط به کشاورزی ارگانیک را دریافت کنند. این موضوع مخصوصا برای افرادی که قصد صادرات دارند پراهمیت تر است.