یکی از اقدامات مهم در کشاورزی که باید برای تقویت و رشد کافی گیاهان انجام شود؛ اصلاح خاک است. گیاهان در خاک متراکم باردهی و رشد کافی ندارند؛ اگر شما از بهترین ابزار باغبانی هم استفاده کنید اما خاک مناسبی برای گیاه در نظر نگرفته باشید به نتیجه دلخواه نخواهید رسید. بنابراین در این مقاله چند راهکار برای اصلاح خاک رسی برای شما تهیه کردیم تا بتوانید به کمک آن ها خاک زمین کشاورزیتان را اصلاح نمایید و محصولات پر باری داشته باشید.
خاک رس چیست؟
خاک رس از ذرات بسیار ریز معدنی تشکیل شده که مواد آلی بسیار زیادی ندارد؛ این خاک بسیار چسبناک است و اگر روی آن راه بروید به کفش شما می چسبد و به سختی جدا می شود؛ در خاک رس فضای زیادی بین ذرات معدنی وجود ندارد پس در نتیجه زهکشی خوبی نیز انجام نمی شود. برای این که متوجه شوید خاک شما از نوع رسی است یا خیر باید به خاک مقداری آب اضافه کنید؛ اگر آب باعث گل شدن خاک شد، خاک شما از نوع رسی است. خاکی که بیش از 50 درصد ذرات خاک رس داشته باشد را رس سنگین می نامند.
چگونه خاک سفت و سنگین را نرم کنیم؟
حتما شما هم دقت کرده اید حتی خاک باغچه نیز پس از گذشت مدتی سفت می شود. همچنین اگر روی خاک زیاد راه بروید خاک سفت و فشرده می شود. هر خاکی تحت فشار و تحمل کردن وزن زیاد فشرده می شود اما خاک هایی که درصد بالایی رس دارند بیشتر در معرض فشردگی قرار دارند و قسمتی از این موضوع مربوط به زهکشی ضعیف خاک و بخش دیگر آن مربوط به ذرات ریز موجود در خاک است. اما اصلاح کردن خاک نیازمند دستگاری فیزیکی خاک برای بهبود هوادی و زهکشی است. اما برای نرم کردن خاک سفت شده باید خاک را خشک کنید، به همین منظور باید خاک را تا عمق 30 سانتی شخم بزنید، اگر خاک شما بسیار فشرده شده است می توانید برای نرم کردن آن از گاو آهن استفاده کنید.
مراحل اصلاح خاک رس
اگر قصد کاشت محصول بر روی زمینی را دارید که خاک آن رسی و سنگین است قطع به یقین با مشکل مواجه خواهید شد اما این موضوع نباید دلیلی برای منصرف شدن شما باشد. در این قسمت مقاله برایتان روش هایی را تهیه کردیم تا بتوانید با اصلاح خاک موجود بهترین محصولات را کشت کنید.
از فشردن و متراکم کردن خاک بپرهیزید
اولین نکته ای که باید رعایت کنید این است که خاک را فشرده نکنید؛ خاک رسی ماهیت سفت شدن دارد. تراکم موجود در خاک یکی از دلایلی است که زهکشی خاک را ضعیف و باعث ایجاد کلوخه های سنگی می شود. این کلوخه ها خاک را خراب و سفت می کند و دلیلی می شود تا کارکرد خاک رس را پایین بیاورد. برای جلوگیری از این مشکلات زمانی که خاک مرطوب است با آن کار نکنید و از راه رفتن روی آن بپرهیزید.
مواد آلی به خاک اضافه کنید
یکی از روش های نجات دهنده خاک رس اضافه کردن مواد آلی به آن است، امروزه مواد آلی بسیار زیادی وجود دارد که می توان با خاک ترکیب کرد؛ اما بهترین ماده برای خاک رس استفاده از کمپوست ها می باشد. نمونه ای از موادی که خیلی سریع به کمپوست تبدیل می شود شامل: گیاهان سبز، کود حیوانی پوسیده و کود برگ است که هم اکنون در دسترس قرار گرفته است. همانطور که می دانید خاک رس تمایل بسیار زیادی به متراکم شدن دارد؛ بنابراین برای اصلاح خاک باید به میزان 10 سانتی متر از خاک مورد نظر یا مکمل را بر روی خاک رس بریزید و آن را در 10 الی 15 سانتی متری خاک مخلوط کنید شما باید یک الی دو فصل پس از انجام این کار در هنگام آب دهی از خاک مراقبت های لازم را انجام دهید؛ همانطور که می دانید خاک سنگین و متراکم اطراف محل کاشت گیاه مانند یک کاسه عمل می کنند و مانع رسیدن آب کافی به گیاه می شود.
سطح خاک را با مواد آلی بپوشانید
یکی دیگر از روش های اصلاح خاک رس، پوشاندن آن با مواد آلی است. برای این کار می توانید ازمواد کمپوستی دیررس مانند: خاک اره، پوست درخت یا تراشه چوب استفاده کنید و قسمت هایی از خاک رس را بپوشانید. از این مواد باید به صورت مالچ استفاده کنید تا نتیجه کار چشم گیر شود. هنگامی که این مواد تجزیه می شوند به صورت خودکار در عمق خاک نفوذ می کنند و با خاک رس ترکیب می شوند؛ به هیچ عنوان مواد کمپوستی موجود در خاک را دستکاری نکنید زیرا این کار به جای بهبود باعث می شود تا ناخواسته به آن آسیب برسانید. عقلانی است اجازه دهید تا مواد به صورت طبیعی تجزیه شوند و با خاک ترکیب شوند.
محصولات مناسب بکارید
در فصل های سرد سال پس از چیدن میوه ها و خالی شدن باغچه و یا باغ از محصول می توانید گیاهان پوشاننده خاک مانند: گل گاو زبان، یونجه تیموتی، ماشک گل خوشه ای و شبدر بکارید چرا که ریشه این گیاهان در خاک رشد می کنند و حکم مواد اصلاحی و زنده را برای خاک دارد. همچنین جالب است بدانید پس از مدتی گیاه در خاک مانده و به مواد کمپوست الی تبدیل می شود.
نکات مهم برای اصلاح خاک رسی
- از مواد آلی موجود در نزدیکی تان استفاده کنید. برگه، ساقه و یا هر قسمت دیگر از درختان و گیاهان برای بهبود خاک مناسب است.
- از عملکرد طبیعت تقلید کنید؛ در مناطق وحشی برگ ها و ساقه ها بر روی زمین می افتند و پس از مدتی می پوسند؛ خاک را از بالا به پایین اصلاح کنید. برای پیروی از طبیعت خاک های ضعیف را با مواد آلی مانند برگ یا پوست مالچ پاشی کنید.
- از ریشه ها برای شکستن خاک های سنگین و اضافه کردن مواد آلی استفاده کنید. از گل همیشه بهار یا دیگر گیاهان یک ساله استفاده کنید تا در پایان فصل آنها را در سطح زمین قطع کنید. (با انجام این کار ریشه ها در خاک می پوسند و باعث بهبود خاک می شوند.
- برای استفاده از مالچ و اصلاح خاک رس آن ها را با خورد کن یا ماشین چمن زنی خورد کنید چرا که برگ های خورد شده زود تر تجزیه می شوند.
- اصلاحات خاک را از بالا به پایین در لایه هایی به عمق 5 تا 12 سانتی متری اعمال کنید تا باران نیز در آن نفوذ کند.
نکات لازم برای نگهداری از خاک رس
پس از پایان فصل لازم است مقداری از خاک رس را جمع آوری کنید و روی آن آزمایش های لازم را انجام دهید تا متوجه کمبود نیازهای خاک شوید، آزمایش مربوط به خاک رس به شما کمک می کند تا متوجه نکات مثبت و منفی خاک زمین خود شوید؛ بدین ترتیب شما می توانید بهترین کود و مواد مورد نیاز خاک را تشخیص دهید و آن ها را برای فصل جدید محیا کنید تا گیاهان پر باری داشته باشید. برای جلوگیری از بازگشت خاک رس به حالت سنگین خود باید به صورت متداول مواد آلی به خاک اضافه کنید؛ و در فصل پاییز برگ های ریخته شده بر روی زمین را جمع نکنید و اجازه دهید تا پوسیده شوند و به عنوان یک کود طبیعی از آن ها استفاده کنید.